دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد (UNODC):
محصولات ویپ در ابتدا به‌عنوان جایگزینی برای سیگارهای تنباکویی طراحی شدند و نیکوتین را از طریق بخار منتقل می‌کردند. با گذشت زمان، این محصولات تکامل یافته و شامل طیف گسترده‌ای از طعم‌دهنده‌ها، کانابینوئیدها، آنالوگ‌های نیکوتین (مانند 6-متیل نیکوتین) و به‌طور فزاینده‌ای مواد روانگردان جدید (NPS) شده‌اند. این تحولات به‌ویژه نگران‌کننده است،
زیرا محصولات ویپ ممکن است به‌صورت نادرست فروخته یا برچسب‌گذاری شوند و حاوی NPS با غلظت‌های متغیر باشند. برخی از این محصولات ممکن است حاوی مواد بسیار سمی باشند که می‌توانند باعث اوردوز یا وابستگی شوند. این موضوع چالش‌هایی برای پیشگیری و درمان ایجاد می‌کند، زیرا اغلب اطلاعات کمی درباره NPS وجود دارد.
علاوه بر این نگرانی، محصولات ویپ اغلب با طراحی‌های جذاب و بسته‌بندی‌های فریبنده عرضه می‌شوند و به‌ویژه در میان مصرف‌کنندگان جوان محبوب هستند. جذابیت این محصولات با تبلیغ در پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی و دسترسی آسان، مانند دستگاه‌های فروش خودکار، بیشتر می‌شود.
بازارهای مصرف: مواد موجود در محصولات ویپ ممکن است تحت کنترل ملی و/یا بین‌المللی قرار گیرند، و افزایش مداوم مواد روانگردان جدید (NPS) نیازمند هوشیاری مستمر است.
استفاده عمدی از محصولات غیرنیکوتینی در آمریکای شمالی به‌خوبی گزارش شده است. در ایالات متحده، یک نظرسنجی انجام شد که از شرکت‌کنندگان پرسیده شد چه موادی غیر از نیکوتین ویپ می‌کنند.
نتایج نشان داد که رایج‌ترین مواد گزارش‌شده شامل دلتا-9-تتراهیدروکانابینول (THC) و کانابیدیول (CBD) بودند، و پس از آن سایر کانابینوئیدها قرار داشتند. مواد کمتر رایج شامل آمفتامین‌ها، مکمل‌های گیاهی، کافئین، کراتوم، دی‌متیل‌تریپتامین، مواد افیونی، ویتامین‌ها، کتامین و آنالوگ‌های آن بودند.
افزایش دسترسی به کانابینوئیدهای مصنوعی و “نیمه‌مصنوعی” در محصولات ویپ در کشورهای مختلف جهان مشهود شده است. این مواد اغلب در مایعات الکترونیکی یا کارتریج‌های ویپ (چه یک‌بارمصرف و چه غیر یک‌بارمصرف) شناسایی می‌شوند.
به‌عنوان مثال، یک سرویس بررسی مواد مخدر در بریتانیا اخیراً کانابینوئیدهای مصنوعی مانند MDMB-4en-PINACA، 5F-MDMB-PINACA، ADB-BUTINACA و MDMB-BUTINACA را در ویپ‌هایی که تصور می‌شد حاوی THC هستند، شناسایی کرد.
تجزیه‌وتحلیل 194 کارتریج ویپ از زندان‌های اسکاتلند نشان داد که رایج‌ترین مواد غیر از نیکوتین، کانابینوئیدهای مصنوعی (77 درصد) و کانابینوئیدهای غیرمصنوعی (21 درصد) بودند. سایر مواد یافت‌شده (کمتر از 5 درصد) شامل کوکائین، استروئیدها، بنزودیازپین‌ها، هروئین، کتامین، داروهای ضدافسردگی، ضد روان‌پریشی و گاباپنتینوئیدها بودند.
برخی کارتریج‌ها حاوی چندین ماده بودند. تحقیقات انجام‌شده در شرق دانمارک نشان داد که از میان 91 محصول سیگار الکترونیکی آزمایش‌شده، 41 درصد حاوی کانابینوئیدهای “نیمه‌مصنوعی” و 15 درصد حاوی کانابینوئیدهای گیاهی و “نیمه‌مصنوعی” بودند. به‌طور مشابه، آزمایش‌های انجام‌شده توسط سازمان علوم بهداشتی سنگاپور، ویپ‌هایی را شناسایی کرد که حاوی کانابینوئیدهای مصنوعی، متامفتامین و کتامین بودند.
در استرالیا، مواردی از وابستگی و اوردوز مرتبط با نیتازن‌ها در مایعات ویپ قابل شارژ گزارش شده است. در سال 2024، چهار بیمار در سیدنی پس از قطع استفاده طولانی‌مدت از ویپ‌هایی که با مایع غیرقانونی پر شده بودند و ابتدا تصور می‌شد حاوی کانابینوئید هستند،
دچار علائم شدید ترک مواد افیونی شدند. در این مایعات ویپ، پروتونیتازن شناسایی شد. حضور نیتازن‌ها در محصولات ویپ همچنین در اروپا گزارش شده است، همراه با مواردی از دی‌متیل‌تریپتامین در اروپا و آمریکای شمالی.
علاوه بر این، موادی مانند اتومیدات و آنالوگ‌های آن (از جمله متومیدات، ایزوپروپوکسات، پروپوکسات، سک‌بوتومیدات، بوتومیدات، CF3-اتومیدات و 4F-اتومیدات) به‌طور فزاینده‌ای در مایعات الکترونیکی و موارد مسمومیت‌شناسی، به‌ویژه در شرق و جنوب شرق آسیا و گزارش‌های نادر از اقیانوسیه، شناسایی شده‌اند.
گزینه‌های پاسخ:
ترویج آگاهی و آموزش: برای ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی و افرادی که از ویپ‌های بازار غیرقانونی استفاده می‌کنند، اطلاع‌رسانی شود که ویپ‌ها ممکن است حاوی موادی باشند که به‌طور غیرمنتظره باعث اختلال، مسمومیت و وابستگی می‌شوند.
انجام نظرسنجی‌ها: برای جمع‌آوری داده‌ها در مورد موادی که غیر از نیکوتین در ویپ‌ها استفاده می‌شوند، نظرسنجی‌هایی در مورد استفاده از ویپ انجام شود.
زمایش جامع آزمایشگاهی: ویپ‌های بازار غیرقانونی باید تحت آزمایش‌های جامع قرار گیرند، زیرا ممکن است حاوی طیف گسترده‌ای از مواد مخدر، از جمله NPS باشند. دامنه تجزیه‌وتحلیل بر اساس توصیه‌های هشدار زودهنگام UNODC در مورد NPS تعیین می‌شود. ایجاد/تقویت سیستم‌های هشدار زودهنگام: برای شناسایی و پاسخ سریع به تهدیدات نوظهور مواد مخدر، سیستم‌های هشدار زودهنگام ایجاد یا تقویت شوند.
